Dodaj
W zmiennej pogodzie z przebłyskami słońca, chłodnym porankiem w niedzielę 11.06.2023 r. grupa rowerzystów z Klubu Aktywnych Ruchowo „Rekreo – Styl” w Janowie Lubelskim, z prowadzącym Instruktorem i zamykającą kol. Krystyną, wyjechała z miejsca zbiórki przy fontannie Parku Miejskiego na uroczystości 79. rocznicy Bitwy Partyzanckiej na Porytowym Wgórzu.
Pojechali ścieżkami rowerowymi na chodnikach ul. Jana Zamoyskiego a później pasem rowerowym w jezdni ul. Bohaterów Porytowego Wzgórza. Za wiatą zjechali z szosy w szutrową drogę leśną przy Rezerwacie Szklarnia. Najpierw jechali wg oznakowań szlaku rowerowego OEE Nadleśnictwa Janów Lubelski a później Kiszczańską Drogą, gdzie przebiega również szlak żółty od Porytowego Wzgórza do Batorza. Początkowo droga prowadziła przez świetlisty bór sosnowy z miejscowymi obniżeniami terenu w dolinach leśnych strumyków, gdzie w borze bagiennym rosły olchy i dęby - co świadczyło o bioróżnorodności środowiska. Już przed celem wyprawy szlak poprowadził przez gęsty bór jodłowy, gdzie wędrowców powitał mrok i chłód – to był Rezerwat Porytowe Wzgórze.
Ten czas dojazdu można było poświęcić na rozmyślania o wydarzeniach przed bitwą jaka się tu rozegrała, gdy piaszczystymi drogami, ścieżynkami przez te leśne ostępy partyzanci uciekali przed zaciskającą obławą wojsk, policji oraz sił zbrojnych sojuszników i współpracujących z III Rzeszą.
Warto nadmienić, że na Lubelszczyźnie, na przełomie 1943 – 1944 r. nasiliły się działania obronne ruchu oporu oraz akcje odwetowe okupanta, które wzrosły wraz ze zbliżającym się frontem wschodnim w 1944 r. Duża akcja Sturmwind I w Lasach Lipskich i Janowskich w dniach 11 – 15.06.1944 r. to okrążenie przez siły Niemieckie (w ilości ok. 30 000 wojska i policji) różnych ugrupowań partyzanckich (w ilości ok. 3 000 zbrojnych), skuteczna bitwa obronna zorganizowanych pod jednym dowództwem oddziałów partyzanckich na Porytowym Wzgórzu w dniu 14.06.1944 r. i nocne, udane wyjście z okrążenia. W bitwie poległo około 100 partyzantów. Natomiast akcja Sturmwind II w Puszczy Solskiej w dniach 21 – 26.06.1944 r. to Niemiecka pogoń za partyzantami po poprzedniej akcji, okrążenie części partyzantów i tragiczna, nieskuteczna ich walka (z kulminacją w dniu 25.06.1944 r.) o przetrwanie w bagnach Tanwi i Sopotu w dniach 25 – 26.06.1944 r.
Warto zwrócić uwagą, że społeczeństwa Biłgoraja i Janowa od kilku lat prowadzą nowe działania w celu okrycia nieznanych faktów i publikacji wiedzy o wydarzeniach sprzed lat.
Otóż w Muzeum Ziemi Biłgorajskiej jest stała wystawa, trwa przygotowanie Oddziału w Osuchach (jako Muzeum Partyzantów Polskich Osuchy 44.), organizowane są spotkania grupujące historyków, regionalistów i mieszkańców pamiętających wiele istotnych wydarzeń. W 2021 r. odbyła się sesja popularno – naukowa „Akcja Sturmwind I i Bitwa pod Osuchami – czerwiec 1944 r.”, w 2022 r. - konferencja „Ludność cywilna w powiecie biłgorajskim w latach II Wojny Światowej”. W czasie spotkań uczestnicy otrzymali książkowe opracowania wygłoszonych referatów.
Natomiast w naszym Janowie Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Porytowego Wzgórza i Muzeum Regionalne wspólnie w br. zorganizowali sesję popularno – naukową „Między swastyką a czerwoną gwiazdą – czerwiec 1944 na Ziemi Janowskiej”.
Na miejsce docelowe sprawnie dojechano w rowerowym szyku jeszcze przed artystyczną prezentacją z I LO, mszą świętą, przemówieniami, wartymi publikacji wspomnieniami, ceremoniałem wojskowym oraz złożeniem pamiątkowych wieńców.
Już po uroczystościach, pożywieni smakowitą wojskową grochówką, popatrzyli na nieboskłon a napływające chmury dały sygnał do powrotu.
Wzmocnieni tematycznym posiłkiem wjechali na znany już szlak a rączo kręcąc pedałami swego sprzętu pokonywali leśne drogi i drożynki zmierzając do naszego Janowa i do przytulnych domów rodzinnych – w wolnym kraju, co w tej lekcji historii należy podkreślić.
Antoni Sydor – Przewodnik Turystyczny PTTK, Instruktor Turystyki Kwalifikowanej Rowerowej.
Foto: Maria Skakowska, Krystyna Łukasiewicz, Władysława Ciupak
Scan – Antoni Sydor:
1/ okładka i spis treści, Akcja Sturmwind I i Bitwa pod Osuchami – czerwiec 1944 r., Muzeum Ziemi Biłgorajskiej w Biłgoraju, Biłgoraj 2021
2/ okładka i spis treści, Ludność cywilna w powiecie biłgorajskim w latach II Wojny Światowej, Muzeum Ziemi Biłgorajskiej w Biłgoraju, Biłgoraj 2022
3/ program sesji, Między swastyką a czerwoną gwiazdą – czerwiec 1944 na Ziemi Janowskiej, Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Porytowego Wzgórza w Janowie Lubelskim i Muzeum Regionalne w Janowie Lubelskim, Janów Lubelski 2023
Janów Lubelski, 26.06.2023 r.
